Amortisman Nedir?

Amortisman ne demek diye soracak olursanız, duran ve kullanımda olan malların aşınma ve yıpranma payına amortisman adı verilir. Yıpranmış malı amortisman uygulamasına tabi tutmaya ise amortize etmek denilir. Bir işletme malı 1 yıldan fazla süre kullandığında, söz konusu mal yıprandığında, eskidiğinde ya da değerini kaybettiğinde amortize edilir. Gizli amortisman işlemi mümkün değildir, bu işlem resmi kayıt ile yapılır. Bu işlem kapsamında malın kaybettiği değerin parasal değeri işletme tarafından gider olarak kaydedilebilir. Amortize edilebilecek mallar belirli yönetmeliklerle sıralanmıştır ve bir malın amortize edilebilmesi için belirli şartları taşıması gerekir. 

Amortisman Çeşitleri Nelerdir?

3 farklı amortisman çeşidi bulunur:

● Normal amortisman: Eşit tutarlı amortisman olarak da bilinen bu amortisman türünde yıpranma payı, Maliye bakanlığı tarafından belirlenen oranla beraber, malın tutarına sabit olarak eklenerek ya da malın ömrüne bölünerek hesaplanır.

● Azalan bakiyeler yöntemi: Bu yöntemde yıpranma payı ilk yıl malın alış değerine göre hesaplanırken, takip eden yıllarda net defter yöntemiyle hesaplanır.

● Fevkalade amortisman: Bu amortisman türünde yangın, deprem ve sel gibi olağanüstü durumlarla karşı karşıya kalan işletmeler, gerekli oluşumlara başvurarak mallarının belirli bir kısmının amortize edilmesini talep edebilirler.

Bunlara ek olarak kıst amortismandan bahsetmemiz gerekir. İşletmenin faaliyet konusu binek otolarının kiralanması ve çeşitli şekillerde işletilmesi olmakla birlikte, satın alınan binek otomobilleri bu amaçlarla kullanılmıyorsa, bu binek otomobilleri için de kıst amortisman ayrılacaktır. Kıst amortisman hesaplaması güncel değerler kontrol edilip yapılabilir. 

Amortisman Oranları 2022

Amortisman oranları her sene değişmektedir. Amortisman oranları 2022 yılında da değişmiş bulunduğu için şirketlerin amortisman hesaplaması yapmak istediklerinde güncel amortisman oranlarını kontrol etmeleri gerekir. Bunun için en sağlıklı yol Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesindeki Amortisman listesini kontrol etmektir. Binek otomobil amortisman, bilgisayar amortisman süresi, ticari araçlarda amortisman, yazarkasa amortisman oranı, demirbaş amortisman oranları gibi birçok değer amortisman tablosu üzerinden öğrenilebilir. Bu link üzerinden bilgilere GİB’in sayfasındaki bilgilere ulaşabilirsiniz:

https://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/Yararli_Bilgiler/amortisman_oranlari.pdf 

Amortisman Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?

Vergi Usul Kanunu‘nun (VUK) 315. maddesine göre amortismana tabi olan maddi varlıklar, Maliye Bakanlığı’nın iktisadi kıymetlerin faydalı ömürlerini dikkate alarak tespit ve ilan ettiği oranlar üzerinden hesaplanır.

Amortisman hesabı için birbirinden farklı amortisman ayırma yöntemleri kullanılabilir. En çok kullanılan amortisman yöntemleri aşağıdaki gibidir:
 
Normal Amortisman Yöntemi: Bu yöntem eşit tutarlı amortisman olarak da bilinir. Bu yöntemde amortisman tutarı maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanarak veya tutar ekonomik ömre bölünerek hesaplanır.

Azalan Bakiyeler Yöntemi: Bu yöntem, hızlandırılmış amortisman yöntemi olarak da bilinir. Azalan amortisman yönteminde varlıklar, normal amortismanlara göre iki kat hızlı giderleşir. Giderleşme işlemi alış tutarı üzerinden değil, sene başına devreden net defter değeri üzerinden hesaplanır.

Fevkalade Amortisman Yöntemi: Bu yöntem, yangın, deprem, sel gibi doğal afet ve benzeri ekstrem durumlarda varlıkların sabit değerinin kısmen veya tamamen kaybolması sebebiyle uygulanır. Böyle bir durumla karşılaşan işletmeler, ilgili idareye başvurarak varlıklarının belirli bir bölümünün amortize edilmesini talep edebilirler.

Amortisman Sınırı 2022

2020 yılı başında amortisman sınırı 1.400 TL olarak belirlenmiştir. Amortisman Sınırı KDV hariç tutarlar dikkate alınarak uygulanır. 2020 yılı tarihi başından itibaren KDV HARİÇ bu sınırın altındaki demirbaş alımları direkt gider olarak yazılabilmektedir. 2022 yılı ile ilgili işlem yapmak istediğinizde güncel açıklamaları takip etmeniz gerekir. Kanunlar ve yönetmelikler devamlı değişebilmektedir. Bu yıl ve ileriki yıllarda yapacağınız amortisman işlemleri için güncel bilgileri devamlı takip etmek sizin faydanıza olacaktır. 

Birikmiş Amortisman Nedir?

​​İşletmelerin satın aldıkları ve kullandıkları duran varlıklar belirli bir faydalı ömre sahiptir. İşletmelerin muhasebecileri bu varlıkların faydalı ömrü boyunca belirli amortisman süresinde amortisman gideri kaydederler. Muhasebecilerin bu şekilde amortisman süreleri için ayrı bir gider ayırmasının sebebi, işletmenin sahip olduğu duran varlıkların satın alma bedelinin faydalı ömür boyunca hesaben yok edilmesidir.


Birikmiş amortisman kayda geçmiş, ödemesi ayrılmış amortismandır. Birikmiş amortisman hesabı faydalı ömrünü tamamlamış, satılmış veya devredilmiş duran varlıklarda önemlidir. Bir şirketin satın aldığı ve amortisman payı ayrılmasına karar verdiği duran varlık satıldığında veya devredildiğinde birikmiş amortisman hesabı kapatılır. Normalde alacak olarak kaydedilen hesap, satıldıktan sonra borç olarak işlenir.

Amortisman Oranları Nasıl Hesaplanır?

Amortisman oranı değiştirilemez. İşletme amortisman hesaplaması yapmaya başladığında esas aldığı amortisman oranını ilerleyen amortize dönemlerinde ve hesaplarında kullanmak zorundadır. İlk etapta belirlenen amortize oranı ilerleyen dönemlerde kullanılır, çünkü amortize dönemleri değiştikçe değişen hesaplama yöntemleri geçmiş yılların oranlarını da kapsar. İşletmenin amortisman oranını değiştirmesi söz konusu malın her dönemde farklı bir gider kalemi oluşturmasına yol açar. Amortize oranını değiştirmek gelir gider kalemlerinde dengesizlik oluşturduğu gibi amortisman uygulamasının ana amacına ve uygunluğuna da terslik teşkil eder.

Amortisman Yazılması İçin Gerekenler

Amortisman yazabilmek için sağlanması gereken ilk şart malın işletmenin kullanımında en az 1 senedir duruyor olmasıdır. Bir diğer gereklilik amortisman konusu edilecek malın o yıl için belirlenmiş maddi sınırı geçmiş olmasıdır. Söz konusu malın TÜRMOB tarafından belirlenen amortisman tablosunda yer alması gerekir. Amortize edilebilmek için yıpranabilir bir yapıda olması gereken malın, amortize tarihinde işletmenin kullanımında yer alması zorunludur. Amortize edilmesi istenen malın taşıması gereken bir diğer şart ise zamanla değerini kaybediyor olmasıdır.

Amortisman Kaydı Nasıl Yapılır?

Bir malın amortize kaydinin yapılması için gereken şartlar şu şekildedir:

● Malın işletmenin kullanımında en az 1 yıl kalmış olması gerekir.

● Söz konusu malın belirlenen amortize sınırını geçmesi gerekir. Amortize sınırı her yıl belirlenir ve hangi malların amortize edilip edilmeyeceğini sınırlar. 2022 yılı için amortize edilmek istenen bir mal en az 2.000 TL değerinde olmalıdır.

● Malın yıpranabilir, eskiyebilir, kullanıma bağlı olarak değerini kaybedebilir bir yapıda olması gerekir.

● Amortisman değerlemesinin yapıldığı tarihte söz konusu malın işletmenin envanterinde ve kullanımda olması gerekir.