Cari Hesap Nedir? Cari Hesap Takibi Nasıl Yapılır?

Cari hesap karşılıklı iş yapan şirketleri ilgilendiren bir kavramdır. Bir şirket ile karşılıklı iş yaptığınızda devamlı bir para alışverişi içinde bulunmanız geremektedir. Bir zaman sonra bu alacakları ve faturaları takip etmesi zor bir hal alabilmektedir. Şirketler de bu yüzden cari hesap ile çalışmayı tercih etmektedir. Bu sisteme geçmeden önce cari hesap örneği, cari hesap sözleşmesi örneği ve cari hesap ekstresi örneği incelemek sizin için faydalı olacaktır. 

Cari Hesap Nedir?

Cari hesap, şirketinizin müşteri ve tedarikçileri ile arasında geçen tüm işlemlerin toplandığı hesaba denir. Müşterinize bir mal sattığınızda onu alacak yazarsınız ya da satış faturası kesersiniz. Tedarikçinizden mal/hizmet alırsanız da gider yazar ya da alış faturası oluşturursunuz. Ticaret Kanununun 89. maddesinde cari hesap; “İki kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borç şekline çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı talep edebileceklerine ilişkin sözleşme” şeklinde tanımlanır. Yani cari hesap, bir ürün ya da hizmet satışı yapan ve o ürün ve hizmeti alan kişinin para, mal, hizmet ve diğer hususlardan dolayı birbirlerindeki alacaklarını ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçmesi ve bunları hesap kesim tarihinde ödemek üzere kaydettikleri hesap olarak işlev görmektedir. Özellikle devamlı ticari ilişki içinde olduğunuz müşterileriniz için cari hesap takip programı ayrıca önemlidir. 

Cari Hesap Takibi Nasıl Yapılır?

Cari hesap takibi ile mevcut alacakların durumu belirlenir ve herhangi bir aksama bu takip sayesinde rahatlıkla tespit edilebilir. Bunların dışında firma, alacakların gelmesini planlandığı tarihler üzerinden kendi cari hesap planlamasını oluşturabilir. Tüm bunlar, cari hesap takibini önemli kılan unsurlardır. Ancak bunlar kadar bu fatura takibinin nasıl yapılacağı da büyük önem taşır. İşletmelere ait cari hesap tutma yöntemleri farklılık gösterebilir.

• Bu yöntemlerden biri, en eski yöntemlerden biri olan cari hesap defteridir. Bu defter 3 ana bölümden oluşur. Bu bölümlerden birinde alacaklıların, birinde satıcılara ait borçların ve bir diğerinde ise vergi borcu gibi borç ve alacakların tutulur. Bu yöntem elle yapıldığından alacak bakiyesini takibe almak için uygun değildir.  Bu yöntem teferruat içeren bir yöntemdir ancak raporlamaya uygun değildir.
• Diğer bir cari hesap takip yöntemi, Excel programı üzerinden yapılan takip yöntemidir. Cari hesap excel yöntemi, cari hesap defterine göre daha kolay bir yöntem olsa da özellikle büyük ölçekli işletmelerde bir süre sonra daha karışık bir işlem haline gelebilir.
• Son cari hesap yöntemi ise cari hesap programı kullanılarak takip edilen yöntemdir. Bu yöntem, teknolojinin getirdiği tüm kolaylıklar sayesinde ihtiyaçlarınıza uygun cevapları verebilen özel programların geliştirilmesi ile elde edilir. Bu programlar, firmanızın tüm diğer firma ve kişiler ile kurduğu alacak ve borç ilişkisini daha rahat takip etmenizi ve cari işlem yapmanızı mümkün kılar.

Cari usülde hesap takibini genel olarak muhasebe departmanı üstlenir. Ancak işletmenin ihtiyacına göre sadece bu takibi gerçekleştirecek bir uzmanı işletmeye dahil edilebilir ya da işletme sahibi kendisi kayıt tutarak da cari hesap için fatura takibi yapabilir.

Cari Hesap Sözleşmesi Nedir?

Cari hesap sözleşmesi; karşılıklı tarafların para, mal, hizmet ve diğer hususlardan sebebi ile birbirlerine oluşan alacaklarını tek tek istemekten vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borca çevirerek hesabın kesilmesinden ortaya çıkacak bakiyeyi birbirlerinden isteyebileceklerine dair yapılan sözleşmedir. Cari hesabın ticari işlevi, tarafların borçlarını özel bir takas yolu ile ifade edip çözmesine dayanır.

Cari Dönem Nedir?

Cari hesap ile ilgili bir başka merak edilen kavram da, cari dönemdir. Cari dönem, en genel tanımıyla yürürlükte olan, içinde bulunulan dönemi temsil eder. Örneğin, bir işletmenin ödeme dengelerini analiz edebilmesi, ne gibi alanlara yatırım yapıldığını, harcamalarının ne ölçüde arttığı veya azaldığını tespit edebilmek için cari dönem bazında bir değerlendirme verimli olacaktır. Bu değerlendirme, dönemler arası karşılaştırma yapılmasına da imkan verdiği için önem taşır. alacak bakiyesini takibe almak için cari dönemler faydalı olacaktır. 

Cari Bilgiler Nedir?

TDK, “cari” kelimesini “Geçerli olan, yürürlükte olan” olarak tanımlar. “Cari bilgi” ise muhasebenin iki tarafı arasında ilerleyen alacak verecek işlemlerinin hesaplarını, bu hesaplara dair bilgiyi ifade eder. Cari hesapta taraf olan şirketlerin ve kişilerin bilgileri, cari hesabın ayrıntıları, alacak dengesi, alacak bakiyesi, cari hesap mutabakat formu ve borç bakiyesi cari bilgiler arasında yer alır.

Cari Gelir ve Ödeme Nedir?

Cari hesap, şirketinizin müşteri ve tedarikçileri ile arasında geçen tüm işlemlerin toplandığı hesaptır. Bu hesapta is yaptığınız müşterinizle aranızdaki alacak ve borç hesabı tutulur. Buradan çıkan hesaba göre geliriniz ve yapmanız gereken ödemeler belli olacaktır. Cari hesaptaki alacaklılar sizin geliriniz olacaktır. Cari hesaptaki borç ise sizin yapmanız gereken ödemeleri oluşturur. Bu hesabı herhangi bir bankada oluşturabilirsiniz. Bu bankalara bir örnek Kuveyt Türk’tür. Cari hesap sözleşmesinin sona ermesi durumuna kadar taraflar arası karşılıklı sorumluluk devam eder. 

Cari Hesap Bakiyesi ve Ekstresi Nedir?

Cari hesap ekstresi, cari hesap programlarında yer alan hareket dökümünü takip etmek için kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde işletmeye ait cari hesabın; toplam bakiyesi, tedarikçi işletmelere borç ya da alacak miktarı, işlem tarihi ve türü, fiş numarası, belge numarası gibi bilgiler izlenebilmektedir. Ekstrenin bakiye kısmında “A” olarak kodlanan harf alacaklıyı, “B” olarak kodlanan harf ise borçluyu tanımlamaktadır. Cari hesap ekstresinin hukuki geçerliliği cari hesap sözleşmesi ile koruma altına alınmıştır. Bu sözleşme sayesinde işletmeler arasındaki alacak ve borç işlemleri her ticari işlem sonrasında değil, hesap kesimlerinde ödenmektedir.

Cari Hesap Borcu ve Kesintisi Nedir?

Şirketler yaptıkları alım satım işlemlerinde ötürü birbirleri ile alacak ve borç ilişkisi kurar. Borç ilişkisi kuran bu şirketler, birbirleri arasında cari hesap oluşturur. Cari hesap oluşturan bu şirketler, ürün veya hizmet alım satımı yaptıklarında alacak ve borç bedellerini hesaba girerler ve her seferinde ödeme gerçekleştirmezler. Alacaklı ve borçlu tarafların sabit olmayıp değişebildiği cari hesaplarda, ürün veya hizmeti satın alan şirketin cari hesap borcu bulunmuş olur.

Cari Hesap İşlemleri Nasıl Yapılır?

Pek çok işletme tutulması zorunlu resmi evraklar ile cari hesap takibi yaptığı yanılgısına düşüyor. Ancak bu evraklardan ancak geçmişe dair bilgi almak mümkün. Cari hesap takibinden fayda sağlayabilmek için sadece geçmiş bilgileri değil, güncel bilgileri de takip edebilir durumda olmalısınız. İşletmeler genelde cari hesaplarını Cari Hesap Defterinde ya da Excel tablolarında tutma yoluna gidiyor.

• Cari hesap defterleri üzerinden takip

Baştan belirtmemizde fayda var: Cari hesaplarınızı Cari Hesap Defterinden takip etmek oldukça teferruatlı bir iş. Defteri 3 ana parçaya ayırıp bir bölümde müşterilerden alacaklarınızı, bir bölümde satıcılara olan borçlarınızı ve son bölümde de örneğin vergi borcu gibi diğer borç ve alacaklarınızı ayrı ayrı tutmaya çalışmalısınız. Öte yandan bu yolla ihtiyacınız olan raporları çıkarmak da zor, hatta imkansız.

• Excel üzerinden takip

Excel’le çalışmaya karar verirseniz, her müşteri ve tedarikçi için ayrı ayrı düzenlenmiş cari hesap kartları oluşturmalısınız. Bu kartların içinde cari hesap tipi, takip numarası, ad/unvan, alacak bakiyesi, borç bakiyesi gibi bilgiler koymalı ve kartları sürekli güncellemelisiniz. Zaman içinde artan Excel tablolarını kontrol etmek, birbiriyle ilişkilendirmek ve olası insan hatalarını engellemek tüm titiz çalışma çabalarına rağmen ne yazık ki oldukça güç. Sonuç olarak her iki durumda da cari hesap takibi için ciddi zaman ve emek sarf etmek zorundasınız. Bir üçüncü çözüm ise şirket içinde bir uzman bulundurmak ve böylece, masaüstü bir muhasebe programından faydalanmak mümkündür.

Cari Hesap Defteri Nasıl Tutulur?

Vergi Usul Kanunu’nun 194. Maddesinde Gelir gider defterinin nasıl tutulacağına yer verilmiştir. Defterin;

• Sol tarafına gider kayıtları tutulurken sağ tarafında gelir kayıtları tutulur,
• Gider tarafına; satın alınan mal veya gördürülen hizmet karşılığında ödenen veya borçlanılan paralar ve işletmeyle ilgili geriye kalan tüm giderler yazılır.
• Gelir tarafına ise satılan malın veya görülen hizmetin bedeli olarak cari alım tahsil edilen paralar ve işletmenin geriye kalan tüm gelirleri yazılır.
• Gider ve gelir kayıtları tutulurken sıra numarası, kayıt tarihi, işlemin türü ve meblağ mutlaka yer almalıdır.

Cari Kod Nedir?

Cari hesap kodu, bir muhasebe terimi olarak karşımıza çıkar. Muhasebede hesabı tutulan her cari karta bir kod verilir, bu koda da cari kod denir. Fatura, irsaliye, çek, senet, banka işlemleri gibi ön muhasebe ve sipariş, teklif, tahsilat, tediye işlemlerinin hepsi bu cari kodlar üzerinden işlem yapılan tüzel ya da gerçek kişilerin hesaplarına işlenir. Ön muhasebe işlemlerinde kayıtlı olan bu cari kodlar üzerinden tüzel veya şahıs firmalarına ulaşılır ve kod ile ilgilinin hesabına işlenir. Kod verilirken kendinize özel bir gruplama yaparak filtreleyebilirsiniz. Cari hesap kodu oluştururken alıcı iseniz kodunuzu A ile, satıcı iseniz S olarak başlatabilirsiniz. Nasıl her TC vatandaşının benzersiz bir TC kimlik numarası varsa, bir firmada alışveriş yaptığı ya da herhangi bir ilişkisinin bulunduğu kişi ya da kuruluşun bir cari numarası vardır.

Özel Cari Hesap Nedir?

Cari Hesap, Türk lirası, döviz ya da kıymetli maden cinsinden açılabilen, istenilen zamanda hesaptan kısmen ya da tamamen para çekilmesine olanak sağlayan, hesap sahibine kâr payı ödemesi yapılmayan hesap türüdür.
Cari Hesabınızı kullanarak aşağıdaki işlemleri yapabilirsiniz.

• Para yatırma/çekme
• Havale, EFT
• Kredi ve kredi kartı ödemeleri
• Kira, bağış, aidat ödemeleri
• Fatura ödemeleri
• Çek-senet tahsili
• Döviz ve kıymetli maden işlemleri

Alacaklı ve Borçlu Cari Hesap Nedir?

Bir işletmede, borçlu ve alacaklı cari hesaplar kullanılabilir. Borçlu cari hesaplar, işletmenin mal sattığı veya bir hizmet ifa ettiği müşterilerin ferdi olarak borç durumlarını gösterir. Buna mukabil alacaklı cari hesaplar, işletmenin genellikle bir mal satılması, hizmet ifası dolayısıyle, üçüncü şahıslara olan borç bakiyelerini gösterir. Bankalardaki cari hesaplar; mudiler, müşteriler ve muhabirlere ait olmak üzere üç kategoriye ayrılır.

Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre cari hesap ilişkisinde, karşılıklı borç ve alacaklar, hesap kesimi sırasında tasfiye edilir. Borç ve alacak kalemleri ayrı ayrı talep edilemez. Hesap kesimi sonunda hesap sahiplerine mutabakat mektubu gönderilerek münferit borç ve alacak kalemleri ile bakiyenin tasdiki istenir.